تأثیر دما و رطوبت محیط بر ترانس ‌های خشک

ترانس‌های خشک (Dry-Type Transformers) به دلیل ساختار بدون روغن، ایمنی بالا و نگهداری آسان، در بسیاری از صنایع، ساختمان‌ها، مراکز تجاری و محیط‌های شهری کاربرد گسترده‌ای دارند. اما یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که عملکرد و طول عمر این ترانس‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شرایط محیطی به‌ویژه دما و رطوبت است. برخلاف ترانس‌های روغنی که خنک‌کاری و ایزولاسیون قوی‌تری دارند، ترانس‌های خشک نسبت به تغییرات محیطی حساس‌تر هستند و باید در مکان مناسب نصب شوند.

۱. تأثیر دما بر عملکرد ترانس خشک

دمای محیط یکی از عوامل کلیدی در کارکرد بهینه ترانس‌های خشک است. افزایش دما می‌تواند باعث بالارفتن حرارت سیم‌پیچ‌ها شود که این موضوع چند اثر مخرب دارد:

الف) کاهش عمر عایق

عایق ترانس‌های خشک معمولاً از کلاس حرارتی F یا H است، اما حتی عایق‌های مقاوم نیز در برابر افزایش دما محدودیت دارند. هر ۱۰ درجه افزایش دمای بیش از حد مجاز، عمر مفید ترانس را تقریباً نصف می‌کند. این موضوع به‌ویژه در اتاق‌های تنگ یا بدون تهویه بسیار شایع است.

ب) افزایش مقاومت الکتریکی سیم‌پیچ‌ها

هرچه دمای سیم‌پیچ بیشتر شود، مقاومت الکتریکی بالاتر می‌رود و این یعنی:

• افزایش تلفات مسی (Copper Loss)

• بالا رفتن جریان نشتی

• کاهش راندمان

ج) احتمال بروز خطاهای حرارتی

در بسیاری از ترانس‌های خشک، سنسورهای حرارتی وجود دارد تا دما را کنترل کنند. در محیط‌های گرم، این سنسورها بیشتر فعال شده و باعث خاموشی‌های ناگهانی، کاهش توان خروجی یا تریپ کردن دستگاه می‌شوند.

۲. تأثیر رطوبت بر ترانس‌های خشک

رطوبت یکی از دشمنان اصلی تجهیزات الکتریکی است، اما در ترانس‌های خشک این مشکل جدی‌تر است زیرا ایزولاسیون آن‌ها کاملاً وابسته به هوا و رزین است.

الف) کاهش مقاومت عایقی

نفوذ رطوبت باعث کاهش مقاومت عایق سیم‌پیچ‌ها و افزایش احتمال جریان‌های خزنده، تخلیه جزئی (Partial Discharge) و جرقه‌های داخلی می‌شود.

ب) خوردگی و اکسیداسیون

رطوبت بالا موجب خوردگی اتصالات فلزی و ترمینال‌ها می‌گردد. این موضوع به مرور زمان باعث:

• افزایش تلفات

• گرم‌شدن بیش از حد

• کاهش راندمان

• نیاز به تعمیرات مکرر
  می‌شود.

ج) احتمال ایجاد قوس الکتریکی

در محیط‌های بسیار مرطوب یا مکان‌هایی که بخار آب زیاد است (مانند کارخانجات مواد غذایی یا فضاهای نیمه‌صنعتی)، احتمال قوس الکتریکی داخلی افزایش می‌یابد.

۳. ترکیب دما و رطوبت: خطر دوگانه برای ترانس خشک

اگرچه هرکدام از این عوامل به‌تنهایی خطرناک هستند، اما زمانی که دما و رطوبت با هم بالا باشند، شرایط بسیار بحرانی‌تر می‌شود. رطوبت بالا همراه با افزایش دما باعث:

• کاهش شدید‌تر مقاومت عایقی

• افزایش سرعت اکسیداسیون قطعات

• افزایش جریان نشتی

• احتمال تخلیه جزئی و آسیب به رزین

• کوتاه شدن عمر مفید دستگاه

می‌شود. در مناطق مرطوب مانند شمال ایران یا فضاهای صنعتی بخاردار، این مسئله اهمیت بیشتری دارد.

۴. راهکارهای محافظت از ترانس‌های خشک در برابر دما و رطوبت

برای افزایش دوام و کارایی ترانس‌های خشک، رعایت چند نکته ضروری است:

۱. نصب در اتاق مخصوص با تهویه مناسب

جریان هوای دائمی مانع از تجمع حرارت می‌شود.

۲. جلوگیری از نصب در فضاهای نیمه‌باز و مرطوب

مگر با استفاده از کابینت‌های ضدآب و تهویه‌شده.

۳. استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده جانبی در مناطق گرم

مانند فن‌های اجباری (AF Cooling).

۴. کنترل رطوبت محیط با دستگاه رطوبت‌گیر

به‌ویژه در فضاهای صنعتی که بخار زیاد دارند.

۵. انجام دوره‌ای تست عایق و بررسی تخلیه جزئی

برای جلوگیری از آسیب جدی پیش از وقوع خرابی.

جمع‌بندی

ترانس‌های خشک به دلیل ساختار بدون روغن و مقاومت بالا، تجهیزات قابل اعتمادی هستند؛ اما دمای زیاد، رطوبت بالا و شرایط محیطی نامناسب می‌تواند به‌سرعت عملکرد و طول عمر آن‌ها را کاهش دهد. انتخاب موقعیت نصب مناسب، تهویه و کنترل رطوبت، مهم‌ترین اقدامات برای حفظ سلامت این ترانس‌ هاست.
در پایان، شما عزیزان می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید یا به سایت طاها ترانس  مراجعه نمایید.